“Dat is toch niet helemaal geïmproviseerd!”
“Ik veronderstel dat jullie een vast plot hebben en daar omheen variëren volgens wat het publiek aanbrengt? Echt improvisatie kan dat toch niet zijn? Wat is het systeem?”
Dit is een van de vele versies waarin na afloop van een improvisatietheatervoorstelling mensen soms komen achterhalen of hun vermoeden klopt. Ze kunnen dan niet geloven dat er echt geïmproviseerd werd en zijn de hele voorstelling lang op zoek gegaan naar tactieken en trucjes. Wanneer je dan uitlegt dat dat echt niet het geval is, en vertelt op welke kwaliteiten wordt getraind, stijgt vaak hun waardering exponentieel voor wat ze net te zien kregen.
Improvisatietheater = improvisatie + theater
We ervaren dat natuurlijk als een compliment, omdat het vaak komt doordat het resultaat zo straf was dat ze niet kunnen geloven dat het improvisatietheater was. Als we er dan met hen over doorbomen blijkt evengoed hoe absurd het zou zijn mochten ze gelijk hebben. Geënsceneerd theater spelen en het er doen uitzien als improvisatietheater, dat lijkt ons namelijk erg moeilijk. Alsof je om een goed brood te verkopen ervoor zou kiezen dat te maken met tomaten als basis in plaats van meel. Of met spinazie in ons geval.
En wat jammer is voor de Ongelovige Thomassen van dienst, is dat ze tijdens de voorstelling een deel van de kijkervaring misten. Als je naar improvisatietheater kijkt, krijg je immers twee dingen te zien: theater en improvisatie. Improvisatie wijst op het het ongeplande. Improvisatoren tonen de kunst van het on-voor-ziene, wat het woord ook letterlijk betekent in het Latijn: im-pro-viso.
Sommige improvisatietrainers beweren dat het bij goed improvisatietheater niet meer uitmaakt, dat het geïmproviseerd is. Dat een toeschouwer zelfs het verschil niet zou mógen zien. Daar zijn we het niet mee eens. Dat zou ook een aanfluiting zijn op theater dat gescript, geënsceneerd, geregisseerd en gerepeteerd is. Er kruipt immers tonnen vakwerk in het perfect doen matchen van de theaterelementen met wat de regisseur of het gezelschap precies wil vertellen.
Als creatie en uitvoering samenvallen
Uiteraard is er een (groot) raakvlak. Personages en hun emoties moeten geloofwaardig zijn, de manier waarop de ruimte ingenomen wordt moet een meerwaarde bieden aan het verhaal, gevoel voor timing zorgt voor de dynamiek van spanning en ontspanning,… En daar dienen improvisatiespelers zich ook in te trainen.
Maar het is niet hetzélfde. De specifieke kunst van improvisatietheater is het maken en het uitvoeren volledig te laten samenvallen. Dat wil niet zeggen dat het proces wegvalt, wel dat je het proces terplekke kan aanschouwen. Je wordt er als toeschouwer met je inbreng vanuit de zaal ook deel van. Daarom is improvisatietheater van TIM Theatere ook zo krachtig als “bedrijfstheater”. Niet enkel HR-medewerkers of managers bepalen waar het over gaat, elke medewerker kan zijn stem vertolkt zien.
Het proces is dus een groot deel van het product! En dat is behoorlijk magisch. Je wordt getuige van hoe spelers:
- alles oppikken wat zich aandient, zonder oordeel en met aangescherpte zintuigen
- in het niet-weten springen
- mogelijkheden zien in plaats van hindernissen
- zowel op een glasheldere manier leiding kunnen nemen
- als het volgende moment zonder aarzeling de ander volgen
- hun plannen en ego kunnen loslaten
- zich niet druk maken om “fouten” van de ander en in cocreatiemodus blijven
- hun lichamelijke impulsen durven volgen
- handen en voeten geven aan vertrouwen, vrijheid en verbondenheid
- een groot plezier beleven aan het samen spelen
Improvisatie is ook een levenskunst, en je kan het leren
Die set aan kwaliteiten vormen een hele podiumkunst op zich, en ook een levenskunst. Vandaar dat er ook mensen zijn die na een voorstelling het volgende komen zeggen: “Niet alleen het wát, ook het hoé was zo interessant om te zien. Hoe jullie dat zo doen met elkaar, dat is bewonderenswaardig. Het zou elk team ten goede komen om wat meer zo met elkaar te werken. Waar kan ik dat leren?”
kan je zeker baat hebben bij improvisatietraining en kan je terecht in onze cursussen:
Voor de podiumkunst, zie ons Inspinazie-Wisper aanbod.
Voor de levenskunst, zie het aanbod van Living Impro.
Of neem contact op voor trainingen incompany. Ook onze specifieke trainingen over feedback, présencetechnieken, storytelling, communicatie, samenwerking, cocreatie of leiderschap worden vooral gebouwd op improvisatieprincipes.
Training in improvisatietheater: een antwoord in een VUCA-wereld
Improvisatietheatertraining wordt wereldwijd steeds meer ingezet voor het inoefenen van generieke vaardigheden op de werkvloer op alle niveaus. Niet verwonderlijk in een wereld die men vandaag steeds vaker VUCA noemt: Volatile, Uncertain, Complex, Ambigu. Gerenommeerde Amerikaanse opleidingsinstituten zoals het MIT en Stanford University zijn hierin grote koplopers. In eigen land sloegen Vlerick en Inspinazie enkele jaren geleden de handen in elkaar om de improvisatiemicrobe in de businesschool te verspreiden, met succes.
Hieronder vind je nog ter illustratie enkele opleidingsorganisaties waar we met regelmaat improvisatietrainingen begeleiden.
- “Improvisatiewijsheid voor bemiddelaars”, voor Mediation Instituut Vlaanderen (Mediv) als tweedaagse bijscholing en als sessie in de basisopleiding bemiddeling
- “Authentiek en krachtig communiceren”, voor academisch en non-academisch personeel binnen het trainingsprogramma van de KU Leuven
- “Living Impro. De kracht van pure improvisatie.” voor therapeuten, leerkrachten en andere begeleiders in het programma van De Onderstroom
- “Improving connectivity – creating playful learning journeys in the classroom” voor onderwijzend personeel van Vlerick Businesschool, i.s.m. professor Ralf Wetzel
- “Sterk op het werk, met improvisatiewijsheid” voor Kwadraet
- …
Kom met ons trainen. Improvisatie = mindfulness & playfulness in menselijke interacties!