Improvisatie versus gescript theater
Waarom werken jullie niet gewoon met gescript theater in bedrijven? Waarom ligt het nog zo open wat jullie precies gaan spelen?
Dit soort vragen krijgen we regelmatig. Of eerder kregen, want de meerwaarde en populariteit van improvisatie in het aanbrengen van thema’s via theater is al goed binnengedrongen in organisaties. Dit deint mee op de golven van participatie, inspraak, persoonlijk leiderschap en het procesgerichte. Improvisatietheater past mooi in de maatschappelijke evolutie van topdown overdracht naar werken met collectieve wijsheid.
Het antwoord op die vragen is dus: “Omdat gescript theater niet ons vak is, maar ook omdat we de meerwaarde van improvisatie in bedrijfstheater net uitlichten in onze aanpak.”
We verhogen de betrokkenheid, het leerrendement en het engagement, door aan de slag te gaan met wat voor dát publiek, op dát moment, er echt toe doet.
Enerzijds spelen we illustratieve stukken, waar we informatie tot leven brengen via theater.
Anderzijds zijn er exploratieve stukken, waar ons spel een spiegel is van vragen en standpunten uit het publiek. Dat is nooit een gewone spiegel. Net als in een spiegelpaleis gaan we de inbreng uitrekken en omkeren. We luisteren immers ook naar de ondertoon, en naar wat net niet gezegd wordt. Dat is dan voer voor verdere reflectie.
In laatste geval ligt improvisatie voor de hand. In het eerste geval is het ook een meerwaarde, omdat informatie bij ieder publiek op een verschillende manier “landt”. Dat weten ook bijvoorbeeld sprekers en leerkrachten maar al te goed. En wij gaan net aan de slag met hóe iets landt, zodat er voldoende herkenning is en zin om volop te laten nazinderen. Niet enkel via het hoofd, maar ook via de emoties, de lach, en de verbinding die gecreëerd werd tussen spelers en publiek, en onder toeschouwers.
Het begin van TIM XL
In 2017 waren Leen De Koker en ik op wandel en hadden het over iets wat ons vaak bezighield. Over hoe je door te werken met zoveel inbreng van het publiek, eigenlijk onhult wat echt leeft bij mensen. En dat is dus niet altijd het thema waar de opdrachtgever voor koos. Zo kon het zijn dat we een voorstelling speelden over genderongelijkheid op de werkvloer, maar dat dan bleek dat er vooral nood was aan algemene transparantie en waardering vanuit het management. In sommige gevallen hadden we zelfs het gevoel dat we soms ongewild meewerkten aan het wegvluchten van wat er echt toe deed.
We besloten dat we eigenlijk ook wel eens Thematisch Improvisatietheater wilden spelen zonder vooraf vastgelegd thema. Tegen het einde van de wandeling hadden we een ruw ontwerp voor een nieuw concept. TIM XL was geboren! XL was de Extra Large open ruimte waarin een groep kon laten tot leven komen wat hen bezig hield. We zouden nog steeds zelf spelen maar de scène veel meer aan het publiek geven.
Ik zat toen midden in een opleiding die ik volgde bij Fanny Mattheusen in België en bij Human Dimensions in Nederland: Deep Democracy. Die methodologie voor meerstemmigheid en inclusieve besluitvorming in groepen bood de perfecte structuur en een hoop inspiratie. Daarnaast gingen we nog meer dan we al deden op zoek naar elementen van terugspeeltheater en forumtheater – waarbij de “diepere” verhalen uit het publiek essentieel zijn. Sarah Avci gaf ons daarover boeiende workshops.
Na enkele pilootprojecten zat TIM XL in 2018 op de rails. Het is de crème de la crème in ons aanbod. TIM XL boeken voor een opdrachtgever is wel heel spannend en ook moedig. Het vraagt als groep leidinggevenden een hoop openheid om met een grote groep samen in de spiegel te kijken en daarbij alle controle los te laten. Dat gebeurt evenwel binnen een stevig afsprakenkader met heldere “spelregels” voor het publiek.
“Het was echt geweldig! We waren allemaal onder de indruk van het acteerwerk en de improvisaties, die echt relevant waren en weerspiegelden wat er bij ons gebeurt. We zullen er nog lang met plezier aan terugdenken! Aan ons nu om de oefening voort te zetten…”
Nelly Hassan, Comeos
Waar ik zelf altijd warm van word, is hoe toeschouwers aangeven dat deze activiteit heel verbindend werkt. Standpunten en onderwerpen die op de drukke dagelijkse werkvloer, heel snel een wij-zij atmosfeer creëren, blijken op enkele uren tijd ineens een behoorlijk gemeenschappelijke grond te hebben. Verschillen zijn ineens minder een bron van ergernis en wekken nieuwsgierigheid en mildheid op. En er wordt ook gelachen met de vele zaken die niet zo’n issue hoeven te zijn, maar waar we met onze kleinmenselijke kantjes nu eenmaal in vastgestrikt raken. De echt belangrijke dingen drijven dan boven en leiden tot nieuwe wensen en ideeën. Soms grote acties en campagnes, maar vooral ook persoonlijke voornemens. Zaken die je vanaf de volgende dag anders kan gaan doen omdat je het nu eenmaal eens anders bent gaan zien.
Het onderste uit de kan van bedrijfstheater
Elementen uit TIM XL zitten ook in bepaalde andere Thematische Voorstellingen. Het zijn voorstellingen die heel veel ruimte laten voor verschillende inhouden. Zo’n TIM bestaat uit een afwisseling van spel en gefaciliteerde gesprekken en reflecties met en tussen toeschouwers. Dat gebeurt zowel plenair als in kleine groepjes.
Altijd met de bedoeling om de blik te verscherpen en te verruimen, en de verschillen in standpunten te gaan omarmen en te zien als bron van oplossingen of richting voor nieuwe paden.
Met TIM Theater willen we de gesprekken laten voeren die er echt toe doen. Ook in grote groep. En met het licht en de diepte die de magie van theater tegelijk kan bieden.
“Ik vond TIM theater uitermate boeiend, leerrijk en onderhoudend. De ochtend vloog voorbij en ik voelde haast iets van teleurstelling toen het gedaan was.”
Een van de voorstellingen waarin we een stevige duik onder de waterlijn nemen is Samen-samen (but different). Daarin onderzoeken we de betekenis van inclusie en het omgaan met verschil.
Wil je die voorstelling zelf meemaken? Dat kan op donderdag 19 oktober om 20u00 in Leuven. Tickets beschikbaar vanaf 22 september, meer info hier.